Maðkaflugunni sagt stríð á hendur
Júlí 2013
Ritstj. Steinar Örn Atlason
Þorsteinn Jósepsson. ÞJ-Lit-1960.
Þorsteinn Jósepsson (1907-1967) var rithöfundur, blaðamaður og ljósmyndari í Reykjavík en ólst upp í Borgarfirði. Hann skrifaði fjölda greina í blöð og tímarit, birti myndir í innlendum og erlendum ljósmyndabókum og tók þátt í sýningum Ferðafélags Íslands árin 1937 og 1947. Ljósmyndasafn hans telur um 32.000 filmur.
Myndin sýnir gráslepputrönur sem reistar hafa verið á hlöðnum grjótgarði í fjöru. Stög liggja út frá trönunum á allar hliðar til þess að gera þær stöðugri. Það er hátt í sjó og fellur undir trönurnar að hluta og sennilega alveg þegar háflóð er. Tágakarfa, full af siginni grásleppu, við fætur eldri mannsins er til vitnis um að verið að taka fiskinn úr trönunum. Annar maður heldur á tómri körfu úr fínriðnum vír á leið til að ná í meira. Til hliðar við þann eldri og að hálfu í hvarfi er stálpaður unglingur. Þar að auki er lítill drengur sem fylgist með. Staðurinn er Skerjafjörður á árunum upp úr 1960, nánar til tekið Ægissíða.
Gráslepputrönur sem byggðar voru út í sjó virðast hafa verið afar sjaldgæfar á höfuðborgarsvæðinu, jafnvel óþekktar að undanskildum þeim sem sjást á myndini. Þær hafa heldur ekki tíðkast á öðrum stöðum á landinu að því er best er vitað. Hins vegar var sums staðar ekki óalgengt að nota bryggjur til að láta grásleppu og annan fisk síga, til dæmis á Austfjörðum og Vestfjörðum. Á Snæfellsnesi var fiskur stundum hengdur upp undir bryggjum eða brúm og í Reykjafirði á Hornströndum var fiskur settur á rár yfir glufu á milli skerja. Þá eru til smáeyjar, tangar og sker sem draga nöfn sín af hjöllum. Á Skutulsfirði við Ísafjarðardjúp hafa um nokkurt skeið og allt til þessa dags verið notaðir fljótandi hjallar fyrir siginn fisk. Fiskhjallar voru þó venjulega á þurru landi þar sem blés vel um, í námunda við sjó eða á sjávarbakkanum.
Tilgangur þess að hengja upp fisk yfir sjó eða í næsta nágrenni við hann var að verja fiskinn fyrir ágengni maðkaflugunnar. Þetta skilaði tilætluðum árangri þar sem hún verpir ekki á þessum stöðum og þar að auki þykir sjósiginn fiskur betri.